Ngày xửa ngày xưa có một hoàng tử thích đi chu du thiên hạ. Hoàng tử đem theo một gia nhân trung thành. Một ngày kia họ lạc vào một khu rừng rậm. Trời đã chập choạng tối mà họ vẫn không nhìn thấy một ngôi nhà nào, họ lo tối không biết ngủ ở đâu. Đang đi thì thoáng thấy bóng một người con gái, nhìn theo thấy cô đang đi về hướng một căn nhà nhỏ, hoàng tử rảo bước theo sau. Tới gần thấy cô gái vừa trẻ vừa xinh, hoàng tử cất tiếng hỏi cô gái:
- Cô gái ơi, chúng tôi muốn ngủ nhờ đêm nay ở đây có được không?
Với giọng buồn buồn cô gái đáp:
- Vâng, chắc cũng được, nhưng tôi khuyên không nên bước vào nhà.
Hoàng tử tò mò hỏi:
- Tại sao không nên bước vào nhà.
Cô gái thở dài và nói:
- Mẹ ghẻ của tôi biết nhiều phép thuật và thường hại những khách lạ từ xa tới.
Hoàng tử biết ngay là mình đã bước tới cửa của phù thủy. Nhưng chàng cũng chẳng biết đi đâu khi trời ngày càng tối đen, vốn tính không biết sợ, chàng cứ bước vào trong nhà.
Một bà già đang ngồi trên ghế bành bên cạnh ngọn lửa đang cháy bập bùng, bà nhìn chăm chăm người khách lạ với cặp mắt đỏ như lửa.
Với giọng khàn khàn yếu ớt bà niềm nở chào khách:
- Xin mời hai bác vào nhà nghỉ.
Rồi bà ngồi thổi lửa cho cháy to hơn, trên bếp bà đang nấu một nồi gì đó. Cô gái nhắc hai người không nên ăn uống gì cả, vì bà đang nấu một loại thuốc độc.
Hai người lên giường ngủ một mạch tới sáng. Khi hai người chuẩn bị lên đường, hoàng tử đã ngồi trên lưng ngựa, lúc ấy bà già chạy ra nói:
- Đợi ta một chút nhé, ta lấy tí rượu ra uống rồi hãy đi.
Trong lúc bà vào nhà lấy rượu thì hoàng tử phóng ngựa đi mất, chỉ còn lại người gia nhân còn đang buộc yên ngựa. Bà lão ra đưa chén rượu và nói:
- Hãy mang chén rượu cho chủ của ngươi.
Lời nói của mụ vừa dứt thì chén rượu nổ tung, mảnh thủy tinh và rượu bắn tứ tung, thuốc độc ngấm ngay vào con ngựa, thuốc mạnh tới mức con ngựa lăn ra chết ngay tại chỗ.
Tên gia nhân vội chạy tháo thân theo chủ, nó kể lại cho chủ nghe những điều tai nghe mắt thấy. Không muốn mất chiếc yên ngựa quý nên tên gia nhân quay trở lại. Tới nơi thì nó thấy một con quạ đang rỉa xác ngựa, nó nói thầm:
- Chẳng biết hôm nay có kiếm được gì ăn không?
Nói rồi nó đập chết con quạ và mang theo. Hoàng tử và tên gia nhân đi cả ngày đường mà vẫn chưa ra được khỏi rừng. Chập tối mới thấy một quán trọ, hai người bước vào. Tên gia nhân đưa cho chủ quán con quạ để làm món ăn. Quán trọ này thực ra là nơi trú chân của bọn cướp. Đến giờ ăn chúng ra ngồi ở bàn, chúng tính sau khi ăn bữa tối sẽ trấn lột hai người khách lạ và thủ tiêu họ. Món đầu tiên chúng ăn là món súp - chính chủ quán đã đem thịt quạ bằm cho vào nồi súp. Thuốc độc của quạ đã ngấm vào nồi súp nên ăn chưa hết đĩa súp thì cả chủ quán lẫn mười hai tên cướp đều lăn ra chết. Cô con gái chủ quán là người duy nhất chưa ăn nên còn sống sót; cô mở tất cả các buồng, chỉ cho hoàng tử thấy những vàng bạc châu báu mà bọn cướp đã gom được.
Hoàng tử nói cô cứ giữ lấy những thứ ấy, nói rồi chàng cùng gia nhân thân tín lên đường.
Đi hoài, đi mãi, cuối cùng họ tới một kinh thành kia, nơi ấy đang có cuộc kén phò mã. Công chúa vừa đẹp lại vừa thông minh, nhưng tính tình kiêu ngạo. Ai ra câu đố mà nàng không giải được thì nàng lấy người đó làm chồng, nếu nàng giải được câu đố thì người kia sẽ mất đầu. Công chúa được phép suy nghĩ ba ngày để giải câu đố. Nhưng vốn tính thông minh nên nàng luôn luôn giải được những câu đố đề ra. Chính vì vậy mà đã có chín người mất đầu.
Thấy vẻ đẹp lộng lẫy của công chúa, hoàng tử đâm ra mê mẩn cả người, sẵn lòng vào hoàng cung để đánh đố.
Hoàng tử ra câu đố:
"Nó chẳng đánh ai,
mà chết mười hai,
Đố là cái gì?"
Công chúa không biết thế là thế nào. Nàng suốt ngày suy nghĩ mà đoán không ra, nàng lấy sách giải đố ra xem cũng không thấy. Nàng bắt đầu thấy mình bí. Nàng sai một thị tì lẻn vào buồng ngủ của hoàng tử, để nghe xem hoàng tử nói những gì khi mê ngủ, biết đâu những lời nói khi mê ngủ chính là những lời giải câu đố. Tối đầu tiên tên gia nhân ngủ trên giường của chủ. Khi thấy thị tì vừa lẻn vào trong buồng, nó liền túm lấy áo choàng, đánh cho mấy roi đuổi ra ngoài. Tối thứ hai công chúa sai thị tì hầu phòng mình tới, hy vọng nó khôn ngoan hơn đứa trước nên sẽ lẻn được vào buồng mà không ai hay biết. Nhưng đứa thứ hai thì cũng chẳng may mắn gì hơn. Nó bị túm áo khoác ngoài và bị đánh roi đuổi ra ngoài. Giờ thì đích thân công chúa lẻn vào buồng, nàng khoác ngoài chiếc áo măng tô màu tro. Tối thứ ba hoàng tử về giường mình ngủ. Giữa đêm, công chúa tin rằng kẻ ra câu đối kia đã ngủ say, nàng hy vọng chàng trai này cũng sẽ nói hết mọi điều khi mê ngủ. Nhưng thực ra chàng trai hãy còn thức. Công chúa cất giọng hỏi:
- Nó chẳng đánh ai nghĩa là gì nhỉ?
Chàng trai đáp:
- Một con quạ ăn thịt chết vì ngộ độc rồi lăn ra chết.
Nàng hỏi tiếp:
- Mà chết mười hai, nghĩa là gì nhỉ?
- Đó là mười hai tên cướp, chúng ăn súp nấu thịt quạ, ăn xong cả mười hai đứa đều chết vì ngộ độc.
Khi nghe xong lời giải đáp, công chúa liền tìm cách lẻn ra ngoài, nhưng chàng trai đã túm ngay được áo măng tô. Công chúa đành bỏ áo lại để chạy thoát thân.
Sáng hôm sau truyền cho gọi mười hai quan tòa tới để chứng kiến việc công chúa giải câu đố. Khi công chúa vừa nói xong lời giải đố thì chàng yêu cầu quan tòa xem xét lại anh ta nói:
- Đêm qua chính nàng lẻn vào buồng ngủ của tôi và gặng hỏi những điều đó. Nếu không thì tin chắc rằng công chúa không thể nào giải được đúng câu đố của tôi.
Các quan tòa hỏi chàng trai:
- Có gì để làm chứng cho việc đó?
Tên gia nhân trung thành của hoàng tử đem ba chiếc áo măng tô ra. Khi nhìn thấy chiếc áo măng tô màu tro mà công chúa thường hay mặc, các quan tòa hiểu ngay sự việc và nói:
- Hãy đem thêu kim tuyến vào chiếc áo măng tô màu tro, đó là chiếc áo cưới của công chúa đấy.
- Cô gái ơi, chúng tôi muốn ngủ nhờ đêm nay ở đây có được không?
Với giọng buồn buồn cô gái đáp:
- Vâng, chắc cũng được, nhưng tôi khuyên không nên bước vào nhà.
Hoàng tử tò mò hỏi:
- Tại sao không nên bước vào nhà.
Cô gái thở dài và nói:
- Mẹ ghẻ của tôi biết nhiều phép thuật và thường hại những khách lạ từ xa tới.
Hoàng tử biết ngay là mình đã bước tới cửa của phù thủy. Nhưng chàng cũng chẳng biết đi đâu khi trời ngày càng tối đen, vốn tính không biết sợ, chàng cứ bước vào trong nhà.
Một bà già đang ngồi trên ghế bành bên cạnh ngọn lửa đang cháy bập bùng, bà nhìn chăm chăm người khách lạ với cặp mắt đỏ như lửa.
Với giọng khàn khàn yếu ớt bà niềm nở chào khách:
- Xin mời hai bác vào nhà nghỉ.
Rồi bà ngồi thổi lửa cho cháy to hơn, trên bếp bà đang nấu một nồi gì đó. Cô gái nhắc hai người không nên ăn uống gì cả, vì bà đang nấu một loại thuốc độc.
Hai người lên giường ngủ một mạch tới sáng. Khi hai người chuẩn bị lên đường, hoàng tử đã ngồi trên lưng ngựa, lúc ấy bà già chạy ra nói:
- Đợi ta một chút nhé, ta lấy tí rượu ra uống rồi hãy đi.
Trong lúc bà vào nhà lấy rượu thì hoàng tử phóng ngựa đi mất, chỉ còn lại người gia nhân còn đang buộc yên ngựa. Bà lão ra đưa chén rượu và nói:
- Hãy mang chén rượu cho chủ của ngươi.
Lời nói của mụ vừa dứt thì chén rượu nổ tung, mảnh thủy tinh và rượu bắn tứ tung, thuốc độc ngấm ngay vào con ngựa, thuốc mạnh tới mức con ngựa lăn ra chết ngay tại chỗ.
Tên gia nhân vội chạy tháo thân theo chủ, nó kể lại cho chủ nghe những điều tai nghe mắt thấy. Không muốn mất chiếc yên ngựa quý nên tên gia nhân quay trở lại. Tới nơi thì nó thấy một con quạ đang rỉa xác ngựa, nó nói thầm:
- Chẳng biết hôm nay có kiếm được gì ăn không?
Nói rồi nó đập chết con quạ và mang theo. Hoàng tử và tên gia nhân đi cả ngày đường mà vẫn chưa ra được khỏi rừng. Chập tối mới thấy một quán trọ, hai người bước vào. Tên gia nhân đưa cho chủ quán con quạ để làm món ăn. Quán trọ này thực ra là nơi trú chân của bọn cướp. Đến giờ ăn chúng ra ngồi ở bàn, chúng tính sau khi ăn bữa tối sẽ trấn lột hai người khách lạ và thủ tiêu họ. Món đầu tiên chúng ăn là món súp - chính chủ quán đã đem thịt quạ bằm cho vào nồi súp. Thuốc độc của quạ đã ngấm vào nồi súp nên ăn chưa hết đĩa súp thì cả chủ quán lẫn mười hai tên cướp đều lăn ra chết. Cô con gái chủ quán là người duy nhất chưa ăn nên còn sống sót; cô mở tất cả các buồng, chỉ cho hoàng tử thấy những vàng bạc châu báu mà bọn cướp đã gom được.
Hoàng tử nói cô cứ giữ lấy những thứ ấy, nói rồi chàng cùng gia nhân thân tín lên đường.
Đi hoài, đi mãi, cuối cùng họ tới một kinh thành kia, nơi ấy đang có cuộc kén phò mã. Công chúa vừa đẹp lại vừa thông minh, nhưng tính tình kiêu ngạo. Ai ra câu đố mà nàng không giải được thì nàng lấy người đó làm chồng, nếu nàng giải được câu đố thì người kia sẽ mất đầu. Công chúa được phép suy nghĩ ba ngày để giải câu đố. Nhưng vốn tính thông minh nên nàng luôn luôn giải được những câu đố đề ra. Chính vì vậy mà đã có chín người mất đầu.
Thấy vẻ đẹp lộng lẫy của công chúa, hoàng tử đâm ra mê mẩn cả người, sẵn lòng vào hoàng cung để đánh đố.
Hoàng tử ra câu đố:
"Nó chẳng đánh ai,
mà chết mười hai,
Đố là cái gì?"
Công chúa không biết thế là thế nào. Nàng suốt ngày suy nghĩ mà đoán không ra, nàng lấy sách giải đố ra xem cũng không thấy. Nàng bắt đầu thấy mình bí. Nàng sai một thị tì lẻn vào buồng ngủ của hoàng tử, để nghe xem hoàng tử nói những gì khi mê ngủ, biết đâu những lời nói khi mê ngủ chính là những lời giải câu đố. Tối đầu tiên tên gia nhân ngủ trên giường của chủ. Khi thấy thị tì vừa lẻn vào trong buồng, nó liền túm lấy áo choàng, đánh cho mấy roi đuổi ra ngoài. Tối thứ hai công chúa sai thị tì hầu phòng mình tới, hy vọng nó khôn ngoan hơn đứa trước nên sẽ lẻn được vào buồng mà không ai hay biết. Nhưng đứa thứ hai thì cũng chẳng may mắn gì hơn. Nó bị túm áo khoác ngoài và bị đánh roi đuổi ra ngoài. Giờ thì đích thân công chúa lẻn vào buồng, nàng khoác ngoài chiếc áo măng tô màu tro. Tối thứ ba hoàng tử về giường mình ngủ. Giữa đêm, công chúa tin rằng kẻ ra câu đối kia đã ngủ say, nàng hy vọng chàng trai này cũng sẽ nói hết mọi điều khi mê ngủ. Nhưng thực ra chàng trai hãy còn thức. Công chúa cất giọng hỏi:
- Nó chẳng đánh ai nghĩa là gì nhỉ?
Chàng trai đáp:
- Một con quạ ăn thịt chết vì ngộ độc rồi lăn ra chết.
Nàng hỏi tiếp:
- Mà chết mười hai, nghĩa là gì nhỉ?
- Đó là mười hai tên cướp, chúng ăn súp nấu thịt quạ, ăn xong cả mười hai đứa đều chết vì ngộ độc.
Khi nghe xong lời giải đáp, công chúa liền tìm cách lẻn ra ngoài, nhưng chàng trai đã túm ngay được áo măng tô. Công chúa đành bỏ áo lại để chạy thoát thân.
Sáng hôm sau truyền cho gọi mười hai quan tòa tới để chứng kiến việc công chúa giải câu đố. Khi công chúa vừa nói xong lời giải đố thì chàng yêu cầu quan tòa xem xét lại anh ta nói:
- Đêm qua chính nàng lẻn vào buồng ngủ của tôi và gặng hỏi những điều đó. Nếu không thì tin chắc rằng công chúa không thể nào giải được đúng câu đố của tôi.
Các quan tòa hỏi chàng trai:
- Có gì để làm chứng cho việc đó?
Tên gia nhân trung thành của hoàng tử đem ba chiếc áo măng tô ra. Khi nhìn thấy chiếc áo măng tô màu tro mà công chúa thường hay mặc, các quan tòa hiểu ngay sự việc và nói:
- Hãy đem thêu kim tuyến vào chiếc áo măng tô màu tro, đó là chiếc áo cưới của công chúa đấy.
Dịch: Lương Văn Hồng, © Lương Văn Hồng
从前有位王子，一时兴起去周游世界，身边只带了一个忠实的仆人。 一天，他来到了一片大森林，天黑时，没有找到住处，不知道该在哪里过夜。 这时，他看到一个姑娘向一间小屋走去，便跑上前，结果发现这位姑娘既美丽又年轻。 他和她打招呼，说："好姑娘，我和我的仆人可以在这小屋里过一夜吗？""唉，"姑娘哀伤地说，"可以是可以，但我劝你们最好还是别进去。""为什么？"王子问。 姑娘叹了口气说："我的继母会巫术，她对陌生人不怀好意。"王子这才明白自己来到了巫婆的家，可是天已经黑了，他无法再往前走，再加上他胆子很大，便进了屋。 老巫婆坐在炉子旁的一张扶手椅上，红红的眼睛望着进来的陌生人。 "晚上好，"她用嘶哑的声音说，并且竭力装出一副友好的样子，"坐下来歇歇脚吧。"她把炉火扇旺一些，炉子上还有一只小锅子在煮着什么东西。 姑娘警告两位客人千万要小心，什么也不要吃，什么也不要喝，因为老巫婆熬的是魔汤。 他们安安静静地一直睡到天亮，然后便准备动身上路，王子这时已经骑到了马背上了，老巫婆却说："等一等，我还想请你们喝杯饯行的酒呢。"趁她回去拿酒时，王子赶紧骑马走了。 所以当邪恶的老巫婆端着酒回来时，只有王子的仆人还在那里勒马鞍。 "把这杯酒带给你的主人，"她说，可就在这一刹那，杯子破了，毒酒溅在马身上，立刻把马毒死了。 仆人追上王子，把发生的事情告诉了他。 仆人舍不得那马鞍，便跑回去取。 可当他跑到死马那里时，竟见一只乌鸦蹲在马的身上，大口大口地吃着马肉。 "谁知道今天还能不能找到更好的东西呢。"仆人心想，便打死了乌鸦，带着它走了。 他们在森林里继续走了整整一天，可怎么也走不出去。 天黑时，他们看到一家旅店，便走了进去。 仆人把乌鸦给店老板，让他烧好了当晚饭。 可是，他们来到的是家黑店，黑暗中店里来了十二个杀人犯，打算杀死这两位陌生人，抢劫他们的钱财。 不过在动手之前，他们一起坐了下来吃用乌鸦肉炖的汤，店老板和那老巫婆也加了进来。 他们刚喝了几口汤便全倒在地上死了，因为乌鸦把死马身上的毒汁传给了他们。 旅店里现在只剩下了店老板的女儿，这是一个诚实的姑娘，没有参加那些罪恶的勾当。 她为这两位陌生人打开了所有的门，让他们看里面存放的金银财宝。 可是王子说那些东西现在全都属于她了，他自己什么也不要，然后，他就带着仆人继续上路了。
他们又走了很久，来到了一座城市，这座城里住着一位非常美丽但又非常高傲的公主，她遍告天下，谁要是能出一个她猜不出的谜语，她就嫁给谁；可她要是猜出来了，那个人就要被砍掉脑袋。 她有三天的时间思考，可她聪明极了，总能在规定的时间之前猜出来。 在王子到来之前，已经有九个人这样送掉了性命。 但王子被她的美貌迷住了，愿意拿自己的性命做赌注。 他来到公主那里，给她出谜语："什么东西不杀任何人，却杀死了十二个人？"她不知道这是什么东西，想来想去怎么也猜不出。 她查遍了各种谜语书，可里面就是没有，一句话，她的智慧遇到了难题。 她不知道该怎么办才好，便派她的女仆溜进王子的房间，偷听他梦中说些什么，以为他或许在说梦话时会把谜底漏出来。 但是王子那聪明的仆人却睡到了主人的床上，女仆一溜进来他就扯掉了她的斗篷，用鞭子把她赶了出去。 第二天夜里，公主又派她的贴身女仆去碰碰运气，看她是否能打听出来，但王子的仆人也扯下了她的斗篷，用鞭子把她赶了出去。 第三天，王子觉得自己已经有了把握，便睡回到了自己的房间。 这次公主本人来了。 她披了件雾一般的灰色斗篷，坐在王子的身边。 她以为王子已经睡着，便跟他说话，希望他像许多人一样在梦中说出谜底来。 然而王子并没有睡着，心里清楚得很，把她的一举一动全听在了耳朵里。 她问："什么东西不杀任何人？"他回答："一只吃了被毒药毒死、自己又被毒死的乌鸦。"她又问："那什么杀了十二个人呢？"他回答："十二个吃了乌鸦的凶手也死了。"
公主得知了谜底后便想悄悄溜走，可王子紧紧扯住她的斗篷，逼得她只好把它留下。 第二天早晨，公主宣布说自己已经猜出了谜语，并且派人叫来十二个法官，当着他们的面说出了谜底。 然而王子请求大家听他说几句。 他说："她在夜里偷偷溜进我的房间，从我这里问出了答案，否则她是不会知道谜底的。"法官们问："拿出证据来。"王子的仆人拿来了三条斗篷，法官们看到那条雾一般的斗篷正是公主常常披在身上的，便齐声说："给这件斗篷绣上金丝银线，它将成为你们的结婚礼服。"
他们又走了很久，来到了一座城市，这座城里住着一位非常美丽但又非常高傲的公主，她遍告天下，谁要是能出一个她猜不出的谜语，她就嫁给谁；可她要是猜出来了，那个人就要被砍掉脑袋。 她有三天的时间思考，可她聪明极了，总能在规定的时间之前猜出来。 在王子到来之前，已经有九个人这样送掉了性命。 但王子被她的美貌迷住了，愿意拿自己的性命做赌注。 他来到公主那里，给她出谜语："什么东西不杀任何人，却杀死了十二个人？"她不知道这是什么东西，想来想去怎么也猜不出。 她查遍了各种谜语书，可里面就是没有，一句话，她的智慧遇到了难题。 她不知道该怎么办才好，便派她的女仆溜进王子的房间，偷听他梦中说些什么，以为他或许在说梦话时会把谜底漏出来。 但是王子那聪明的仆人却睡到了主人的床上，女仆一溜进来他就扯掉了她的斗篷，用鞭子把她赶了出去。 第二天夜里，公主又派她的贴身女仆去碰碰运气，看她是否能打听出来，但王子的仆人也扯下了她的斗篷，用鞭子把她赶了出去。 第三天，王子觉得自己已经有了把握，便睡回到了自己的房间。 这次公主本人来了。 她披了件雾一般的灰色斗篷，坐在王子的身边。 她以为王子已经睡着，便跟他说话，希望他像许多人一样在梦中说出谜底来。 然而王子并没有睡着，心里清楚得很，把她的一举一动全听在了耳朵里。 她问："什么东西不杀任何人？"他回答："一只吃了被毒药毒死、自己又被毒死的乌鸦。"她又问："那什么杀了十二个人呢？"他回答："十二个吃了乌鸦的凶手也死了。"
公主得知了谜底后便想悄悄溜走，可王子紧紧扯住她的斗篷，逼得她只好把它留下。 第二天早晨，公主宣布说自己已经猜出了谜语，并且派人叫来十二个法官，当着他们的面说出了谜底。 然而王子请求大家听他说几句。 他说："她在夜里偷偷溜进我的房间，从我这里问出了答案，否则她是不会知道谜底的。"法官们问："拿出证据来。"王子的仆人拿来了三条斗篷，法官们看到那条雾一般的斗篷正是公主常常披在身上的，便齐声说："给这件斗篷绣上金丝银线，它将成为你们的结婚礼服。"