Những đôi giày nhảy rách


The shoes that were danced to pieces


Ngày xửa ngày xưa có một ông vua có mười hai cô con gái, cô nào cũng xinh đẹp hơn người. Mười hai cô cùng ngủ trong một căn phòng lớn, giường kê liền nhau thành một dãy. Tối tối, khi các cô đi ngủ, vua thân chinh đóng cửa, cài then rất cẩn thận. Nhưng cứ đến sáng hôm sau, vừa mở cửa thì vua nhìn thấy giày của các cô đã hỏng, rách, và không ai đoán được sự tình ra sao. Vua cho loan báo khắp nơi: ai tìm được chỗ các cô đêm đêm thường tới nhảy thì sẽ được phép chọn một cô làm vợ, sau khi vua băng hà thì sẽ được nối ngôi. Nhưng vua lại ra thêm điều kiện cho kẻ tình nguyện nội trong ba ngày đêm phải tìm ra, nếu không sẽ mất mạng.
Không bao lâu sau, có một hoàng tử đến xin sẵn sàng làm việc mạo hiểm ấy. Hoàng tử được tiếp đón rất niềm nở. Tối đến, người ta dẫn chàng tới căn phòng nhỏ ăn thông với phòng ngủ của các công chúa. Giường chàng được kê sát bên cửa, và cửa phòng ngủ của các công chúa để ngỏ, chàng phải theo dõi, rình xem các công chúa đi nhảy ở đâu hoặc lẻn trốn đi chơi ở một nơi nào đó. Đêm khuya, cơn buồn ngủ làm cho mí mắt nặng như chì, chàng ngủ thiếp đi lúc nào không hay. Sớm hôm sau, khi chàng thức giấc tỉnh dậy thì cả mười hai cô đi nhảy đã về rồi, giày vứt lỏng chỏng dưới gầm giường, đôi nào cũng rách, gót thủng lỗ chỗ.
Đêm thứ hai, rồi đêm thứ ba cũng đều như vậy. Không chút tiếc thương, người ta lôi chàng ra pháp trường xử trảm.
Ít lâu sau có một số người khác cũng xin thử sức mình trong trò chơi mạo hiểm ấy, nhưng tất cả đều bỏ mạng.
Cuối cùng có một người lính đáng thương, bị tàn phế nên phải giải ngũ, đang trên đường đi về kinh đô. Anh gặp một bà cụ, bà hỏi:
- Anh định đi đâu?
Anh trả lời:
- Chính con cũng chẳng biết nên đi đâu nữa!
Anh còn nói giỡn cho vui:
- Con đang khoái được thử sức mình cố tìm xem mấy nàng công chúa nhảy ở đâu để con còn lên làm vua chứ!
Bà cụ nói:
- Chuyện đó đâu có khó! Tối, nếu con được mời rượu thì con đừng uống và con giả đò như đang ngủ say.
Sau đó bà cho anh một chiếc áo khoác nhỏ và dặn:
- Mỗi khi mặc áo này vào, con sẽ có phép tàng hình, lúc đó con có thể lẻn đi theo mười hai công chúa.
Được bày kế hay, anh lính trở nên nghiêm túc và quyết tâm làm thật. Anh xin yết kiến nhà vua, tình nguyện làm việc tìm kiếm. Anh cũng được tiếp đón ân cần như những người trước đây và được vua ban áo quần đẹp để mặc.
Buổi tối, khi đến giờ đi ngủ, anh được dẫn vào căn phòng ngoài. Trong lúc anh đang định lên giường ngủ thì nàng công chúa cả bưng vào mời anh một cốc rượu vang. Nhưng anh đã buộc sẵn khăn dưới cằm, làm như uống thật, nhưng thật tình thì anh đã để rượu chảy xuống qua cằm thấm vào khăn mà không hề uống lấy một giọt, rồi anh đi nằm, chỉ một lát sau là anh ngáy làm như đã ngủ say lắm rồi. Mười hai cô nghe tiếng ngáy, đắc chí cười. Cô cả nói:
- Nếu hắn không uống thì chắc đâu đã mất mạng.
Rồi các cô dậy mở tủ, mở hòm, lấy ra những bộ xiêm áo lộng lẫy, ngắm vuốt trước gương, chạy tung tăng trong phòng, hớn hở và lại sắp được đi nhảy. Chỉ có cô út nói:
- Không hiểu sao, các chị vui mà em thấy lần này nó cứ khác lạ thế nào ấy. Có thể có chuyện chẳng lành sẽ đến với chị em chúng ta.
Chị cả mắng:
- Em như con thiên nga ấy, lúc nào cũng sợ hãi. Em không nhớ hay sao, biết bao hoàng tử đã đến đây mà đều công toi. Đối với tên lính ấy, đáng lẽ chị chẳng cần cho nó uống thuốc ngủ làm gì. Cái thằng thô lỗ ấy chắc sẽ không thức giấc nổi đâu!
Khi xiêm áo trang điểm đã xong, các cô còn ngoái nhìn xem người lính có động tĩnh gì không. Nhưng anh ta nằm nhắm mắt, không hề nhúc nhích. Các cô cứ tưởng như vậy là có thể yên trí làm theo ý mình. Cô cả quay vào giường, khẽ gõ mấy cái. Chiếc giường từ từ tụt sâu dưới đất, các cô theo nhau chui qua cửa hầm, đi đầu là cô công chúa cả. Người lính quan sát thấy hết mọi chuyện, không chút bàng hoàng do dự, anh khoác áo tàng hình vào, lần theo gót cô út mà đi xuống. Xuống được nửa cầu thang, bất thần anh giẫm phải gấu áo của cô út. Cô sợ hãi la lên:
- Cái gì thế này? Ai kéo áo tôi đấy?
Chị cả bảo:
- Em chỉ hay nghĩ vẩn vơ! Áo em bị vướng móc đấy mà.
Xuống hết thang thì cả mười hai chị em đứng trước một con đường hai bên là hai hàng cây tuyệt đẹp, lá cây bằng bạc, lấp lánh phản chiếu ánh sáng. Người lính nghĩ bụng:
- Mình phải lấy một vật gì để làm chứng.
Rồi anh ngắt một nhánh lá bên đường, tiếng nhánh cây gãy kêu răng rắc. Cô út lại la lên:
- Không biết có đúng không, hình như có tiếng cây gãy, các chị có nghe thấy không?
Nhưng chị cả bảo:
- Đó là tiếng súng mừng vui, vì chúng ta sắp giải thoát cho những hoàng tử của chúng ta.
Đoàn người lại tới một con đường hai bên trồng cây, lá toàn là vàng ròng, lại tiếp đến một con đường khác nữa, nơi đây là cây óng ánh toàn kim cương. Tại nơi nào cũng vậy, người lính đều bẻ lấy một nhánh cây và lần nào tiếng cây gãy kêu răng rắc cũng làm cho cô út sợ co rúm người lại, nhưng cô chị cả bảo rằng đó là tiếng súng mừng. Đi tiếp tục, họ tới một con sông lớn, trên sông có mười hai chiếc thuyền, mỗi thuyền có một hoàng tử rất đẹp trai. Các hoàng tử đợi sẵn các cô, mỗi người đón một cô lên thuyền. Người lính xuống cùng thuyền với cô út. Hoàng tử ở trên thuyền ấy kêu:
- Chẳng hiểu thuyền hôm nay sao lại nặng hơn mọi hôm? Anh phải ráng sức chèo, thuyền mới lướt đi.
Cô út nói:
- Tại sao lại có chuyện đó nhỉ? Hay tại trời oi bức? Hôm nay em thấy không hiểu sao người nóng ran.
Bên kia sông có tòa lâu đài tráng lệ, đèn nến sáng trưng, rộn rã tiếng kèn trống. Họ ghé thuyền vào bờ, tất cả bước vào lâu đài, mỗi hoàng tử nhảy với người yêu của mình. Người lính cũng nhảy trong đám ấy, nhưng không một ai nhìn thấy anh. Mỗi khi có cô nào cầm cốc rượu vang định uống thì anh lẻn tới uống cạn, lúc các cô đưa cốc tới miệng thì chỉ còn cốc không. Cô út thấy chuyện khác thường nên lo sợ, chị cả lại an ủi để cô yên lòng. Họ nhảy tới ba giờ sáng ngày hôm sau, giày đã rách hỏng khiến họ phải ngưng cuộc vui. Các hoàng tử lại đưa các cô trở về. Lần về, người lính ngồi cùng thuyền với cô cả. Thuyền ghé bờ, các hoàng tử và các nàng công chúa tạm biệt nhau, hẹn tối hôm sau gặp lại. Khi các nàng công chúa tới chân cầu thang thì người lính vụt chạy lên trước, về giường mình nằm. Khi các cô mệt mỏi uể oải về tới nơi, thấy người lính vẫn đang ngáy o o. Cả mười hai cô đều nghe rõ mồn một tiếng anh ngáy, các cô bảo nhau:
- Chúng ta có thể yên tâm, không sợ tên lính này.
Rồi các cô cởi xiêm áo, đem cất đi, để giày nhảy đã hỏng xuống dưới gầm giường, và đi ngủ.
Sáng hôm sau, người lính vẫn im hơi lặng tiếng. Anh muốn được thấy lại cảnh thần tiên ấy, nên đêm sau và đêm sau nữa anh vẫn đi theo các cô. Vẫn như đêm đầu tiên, các cô vui nhảy cho đến khi giày rách hỏng mới chịu thôi. Để có vật làm chứng, đêm thứ ba, người lính lấy một cái cốc mang về.
Đúng giờ hẹn đến trả lời, người lính cầm theo mấy nhánh cây và cái cốc, rồi đến yết kiến vua. Mười hai cô nấp sau cửa để nghe xem anh ta nói gì. Lúc vua hỏi:
- Mười hai cô con gái của ta đã nhảy ở đâu mà đến nỗi giày rách hỏng cả vậy?
Anh tâu:
- Mười hai cô nhảy với mười hai vị hoàng tử trong một lâu đài ngầm dưới đất.
Anh kể lại cho vua nghe câu chuyện diễn biến như thế nào và lấy những vật chứng ra. Vua cha cho gọi các cô tới, hỏi các cô rằng người lính nói có đúng sự thật không. Lúc đó, cả mười hai cô đều thấy chuyện đã lộ, có chối cãi cũng chẳng xong, nên đành thú thật tất cả. Sau đó, vua hỏi người lính muốn lấy cô nào. Anh đáp:
- Thần cũng chẳng còn trẻ trung gì nữa. Xin bệ hạ cho lấy cô cả.
Lễ cưới được tổ chức ngay ngày hôm ấy. Vua hứa khi sắp băng hà sẽ truyền ngôi cho anh. Còn các hoàng tử kia lại bị phù phép sống kiếp súc vật một số ngày bằng số đêm họ đã nhảy với mười hai công chúa.


Dịch: Lương Văn Hồng, © Lương Văn Hồng
There was once upon a time a King who had twelve daughters, each one more beautiful than the other. They all slept together in one chamber, in which their beds stood side by side, and every night when they were in them the King locked the door, and bolted it. But in the morning when he unlocked the door, he saw that their shoes were worn out with dancing, and no one could find out how that had come to pass. Then the King caused it to be proclaimed that whosoever could discover where they danced at night, should choose one of them for his wife and be King after his death, but that whosoever came forward and had not discovered it within three days and nights, should have forfeited his life. It was not long before a King's son presented himself, and offered to undertake the enterprise. He was well received, and in the evening was led into a room adjoining the princesses' sleeping-chamber. His bed was placed there, and he was to observe where they went and danced, and in order that they might do nothing secretly or go away to some other place, the door of their room was left open.
But the eyelids of the prince grew heavy as lead, and he fell asleep, and when he awoke in the morning, all twelve had been to the dance, for their shoes were standing there with holes in the soles. On the second and third nights it fell out just the same, and then his head was struck off without mercy. Many others came after this and undertook the enterprise, but all forfeited their lives. Now it came to pass that a poor soldier, who had a wound, and could serve no longer, found himself on the road to the town where the King lived. There he met an old woman, who asked him where he was going. "I hardly know myself," answered he, and added in jest, "I had half a mind to discover where the princesses danced their shoes into holes, and thus become King." - "That is not so difficult," said the old woman, "you must not drink the wine which will be brought to you at night, and must pretend to be sound asleep." With that she gave him a little cloak, and said, "If you put on that, you will be invisible, and then you can steal after the twelve." When the soldier had received this good advice, he went into the thing in earnest, took heart, went to the King, and announced himself as a suitor. He was as well received as the others, and royal garments were put upon him. He was conducted that evening at bed-time into the ante-chamber, and as he was about to go to bed, the eldest came and brought him a cup of wine, but he had tied a sponge under his chin, and let the wine run down into it, without drinking a drop. Then he lay down and when he had lain a while, he began to snore, as if in the deepest sleep. The twelve princesses heard that, and laughed, and the eldest said, "He, too, might as well have saved his life." With that they got up, opened wardrobes, presses, cupboards, and brought out pretty dresses; dressed themselves before the mirrors, sprang about, and rejoiced at the prospect of the dance. Only the youngest said, "I know not how it is; you are very happy, but I feel very strange; some misfortune is certainly about to befall us." - "Thou art a goose, who art always frightened," said the eldest. "Hast thou forgotten how many Kings' sons have already come here in vain? I had hardly any need to give the soldier a sleeping-draught, in any case the clown would not have awakened." When they were all ready they looked carefully at the soldier, but he had closed his eyes and did not move or stir, so they felt themselves quite secure. The eldest then went to her bed and tapped it; it immediately sank into the earth, and one after the other they descended through the opening, the eldest going first. The soldier, who had watched everything, tarried no longer, put on his little cloak, and went down last with the youngest. Half-way down the steps, he just trod a little on her dress; she was terrified at that, and cried out, "What is that? who is pulling my dress?" - "Don't be so silly!" said the eldest, "you have caught it on a nail." Then they went all the way down, and when they were at the bottom, they were standing in a wonderfully pretty avenue of trees, all the leaves of which were of silver, and shone and glistened. The soldier thought, "I must carry a token away with me," and broke off a twig from one of them, on which the tree cracked with a loud report. The youngest cried out again. "Something is wrong, did you hear the crack?" But the eldest said, "It is a gun fired for joy, because we have got rid of our prince so quickly." After that they came into an avenue where all the leaves were of gold, and lastly into a third where they were of bright diamonds; he broke off a twig from each, which made such a crack each time that the youngest started back in terror, but the eldest still maintained that they were salutes. They went on and came to a great lake whereon stood twelve little boats, and in every boat sat a handsome prince, all of whom were waiting for the twelve, and each took one of them with him, but the soldier seated himself by the youngest. Then her prince said, "I can't tell why the boat is so much heavier to-day; I shall have to row with all my strength, if I am to get it across." - "What should cause that," said the youngest, "but the warm weather? I feel very warm too." On the opposite side of the lake stood a splendid, brightly-lit castle, from whence resounded the joyous music of trumpets and kettle-drums. They rowed over there, entered, and each prince danced with the girl he loved, but the soldier danced with them unseen, and when one of them had a cup of wine in her hand he drank it up, so that the cup was empty when she carried it to her mouth; the youngest was alarmed at this, but the eldest always made her be silent. They danced there till three o'clock in the morning when all the shoes were danced into holes, and they were forced to leave off; the princes rowed them back again over the lake, and this time the soldier seated himself by the eldest. On the shore they took leave of their princes, and promised to return the following night. When they reached the stairs the soldier ran on in front and lay down in his bed, and when the twelve had come up slowly and wearily, he was already snoring so loudly that they could all hear him, and they said, "So far as he is concerned, we are safe." They took off their beautiful dresses, laid them away, put the worn-out shoes under the bed, and lay down. Next morning the soldier was resolved not to speak, but to watch the wonderful goings on, and again went with them. Then everything was done just as it had been done the first time, and each time they danced until their shoes were worn to pieces. But the third time he took a cup away with him as a token. When the hour had arrived for him to give his answer, he took the three twigs and the cup, and went to the King, but the twelve stood behind the door, and listened for what he was going to say. When the King put the question, "Where have my twelve daughters danced their shoes to pieces in the night?" he answered, "In an underground castle with twelve princes," and related how it had come to pass, and brought out the tokens. The King then summoned his daughters, and asked them if the soldier had told the truth, and when they saw that they were betrayed, and that falsehood would be of no avail, they were obliged to confess all. Thereupon the King asked which of them he would have to wife? He answered, "I am no longer young, so give me the eldest." Then the wedding was celebrated on the self-same day, and the kingdom was promised him after the King's death. But the princes were bewitched for as many days as they had danced nights with the twelve.