Ba con chim nhỏ


The three little birds


Cũng phải cách đây mấy nghìn năm rồi, ở vùng rộng mênh mông này có rất nhiều ông vua nhỏ. Trong số đó có ông vua núi Coitơ rất thích đi săn. Một lần vua cùng thợ săn của hoàng cung đi săn, lúc ấy dưới chân núi có ba chị em nhà kia đang chăn bò, thấy vua và đám thợ săn đi qua, cô lớn nhất réo gọi hai cô kia, chỉ nhà vua và nói:
- Ê, này, nếu chị không lấy được người này thì chị ở vậy.
Cô thứ hai từ phía bên này núi vừa đáp vừa chỉ vào người đang đi bên phải nhà vua:
- Ê, này, nếu em không lấy được người kia thì em cũng ở vậy.
Cô em út chỉ vào người đang đi bên tay trái nhà vua và reo lên:
- Ê, này, nếu em không lấy được người kia thì em cũng ở vậy.
Hai người đi bên vua chính là hai quan thượng thư.
Vua nghe được hết tất cả, nhưng khi về tới hoàng cung nhà vua cho đòi ba cô gái đến, hỏi họ nói những gì ở trong núi ngày hôm qua. Cả ba cô đều không chịu nói. Vua hỏi cô chị cả có muốn lấy mình làm bạn trăm năm không. Cô bằng lòng. Còn hai cô em đều ưng thuận lấy hai quan thượng thư. Cả ba cô đều xinh đẹp, cô chị cả lại có bộ tóc dài óng như tơ.
Hai cô em không có con. Một hôm nhà vua phải đi xa, cho mời họ tới ở và chăm sóc luôn hoàng hậu vì bà đang có thai. Hoàng hậu sanh được một cậu con trai kháu khỉnh, lại có núm đồng tiền ở má. Hai cô em bàn nhau hãm hại đứa bé, và họ ném nó xuống nước - hình như ném xuống sông Vêdơ thì phải - ngay lúc đó có một con chim nhỏ bay vút lên và hót:
"Thương ôi chú bé xinh sao,
Để cho huệ trắng nhuộm màu tóc tang."
Nghe tiếng chim hót, hai cô bủn rủn cả người, muốn bỏ mặc hoàng hậu đấy mà đi trốn.
Khi nhà vua trở lại hoàng cung, hai cô em kể với nhà vua rằng, hoàng hậu sinh ra một con chó. Nhà vua nói:
- Cái gì trời sinh ra cũng có lý cả.
Có một người thuyền chài vớt được đứa bé, đứa bé vẫn còn thoi thóp. Vì không có con nên hai vợ chồng người đánh cá đem đứa bé về nhà nuôi nấng dạy dỗ cho khôn lớn.
Năm sau vua lại đi xa. Hoàng hậu lại sinh con trai. Máu ganh tị nổi lên, hai cô em lại ném đứa bé xuống sông, ngay lúc đó có một con chim nhỏ bay vút lên và hót:
"Thương ôi chú bé xinh sao,
Để cho huệ trắng nhuộm màu tóc tang."
Vua vừa về tới hoàng cung, hai cô em đã ra đón và kể rằng hoàng hậu lần này cũng sinh ra một con chó. Nhà vua chỉ nói:
- Cái gì trời sinh ra cũng có lý cả.
Người thuyền chài kia lại vớt được đứa bé và đem nó về nhà nuôi nấng dạy dỗ.
Lần này nhà vua lại phải đi xa. Hoàng hậu sinh con gái. Hai cô em độc ác kia lại ném đứa bé xuống sông, ngay lúc đó có một con chim nhỏ bay vút lên và hót:
"Thương ôi cô bé xinh sao,
Để cho huệ trắng nhuộm màu tóc tang."
Khi nhà vua trở về, hai cô em kể rằng hoàng hậu lần này sinh ra một con mèo. Nhà vua nổi giận lôi đình, truyền giam hoàng hậu vào ngục tối. Nhiều năm đã trôi qua mà hoàng hậu vẫn ở trong ngục tối.
Giờ đây các con bà đã trưởng thành, khôn lớn. Một hôm đứa con trai cả muốn cùng các bạn thanh niên khác đi đánh cá. Nhưng bọn kia không muốn cho chàng đi cùng nên chế giễu:
- Đồ con rơi con nhặt mà cũng đòi đi cùng.
Chàng buồn rầu đi về hỏi ông lão đánh cá xem có phải thật thế không. Ông kể chính chàng là đứa bé mà ông đã vớt khi kéo lưới lên. Chàng liền xin cho đi tìm cha. Ông lão đánh cá muốn chàng ở lại nhưng chàng không chịu, ông đành để chàng đi.
Rồi chàng lên đường, đi hết ngày này sang ngày khác, sau cùng tới bờ một con sông lớn. Gặp một bà già đang ngồi câu cá, chàng nói:
- Chào mẹ!
- Chào con!
- Chắc lâu lâu mới có một con cá cắn câu mẹ nhỉ?
- Còn con thì còn phải đi tìm lâu lắm mới gặp được cha đẻ mình. Giờ con qua sông bằng cách nào?
- Dạ, cái đó chỉ có trời mới biết.
Bà già liền cõng chàng qua sông. Chàng đi hoài đi mãi mà vẫn chưa gặp được cha.
Một năm đã trôi qua, giờ đây người em trai lên đường đi tìm anh. Đến bên bờ sông lớn kia, mọi việc lại xảy ra như đối với người anh cả. Đợi mãi không thấy hai anh trở về, cô em gái sốt ruột, xin bố mình cho đi tìm hai anh. Khi tới bên bờ con sông lớn kia cô gặp một bà vụ già, cô chào:
- Con xin chào mẹ!
- Chào con!
- Lạy trời phù hộ mẹ câu được nhiều cá!
Thấy cô gái ăn nói phúc hậu, bà liền cõng cô qua sông, còn cho cô một cái roi và dặn:
- Con ạ, con cứ đi thẳng theo đường này, nếu dọc đường con có gặp một con chó mực to thì cứ thản nhiên đi qua, không cười mà cũng đừng nhìn nó. Tiếp đó con sẽ tới một lâu đài lớn, cửa để ngỏ, con để roi rơi xuống ngưỡng cửa. Con đi xuyên từ đầu này đến đầu kia của lâu đài, rồi bước ra chỗ giếng sau lâu đài. Từ trong lòng giếng mọc lên một cây cổ thụ, trên cây có treo một chiếc lồng, trong có một con chim. Con lấy lồng chim xuống và múc ở giếng một cốc nước, con cầm hai thứ ấy và theo đường cũ trở về. Con nhặt cái roi ở ngưỡng cửa lên, nhớ khi đi qua con chó thì quất cho nó một roi vào đúng mõm nó, rồi con đi thẳng về đây với mẹ.
Cô gái nghiệm thấy mọi việc xảy ra đúng như lời bà cụ dặn. Trên đường về cô gặp hai anh, họ đã đi chu du được nửa thiên hạ. Ba anh em cùng đi, tới chỗ con chó mực đang nằm, cô quất roi vào mõm, nó hiện nguyên hình thành một hoàng tử khôi ngô tuấn tú, chàng đã được giải thoát, giờ đây cả bốn người cùng đi. Tới bờ sông họ gặp lại bà cụ già, bà cõng họ qua sông và chính vì thế mà bà cũng được giải thoát khỏi phép yêu. Họ cùng nhau trở lại nhà ông lão đánh cá, mọi người chuyện trò vui vẻ và treo lồng chim lên cạnh tường.
Người con thứ hai chỉ nghỉ một lúc ở nhà rồi cầm nỏ đi săn. Đi mãi chàng mỏi chân, liền dừng lại lấy sáo ra thổi một bài. Nhà vua đang đi săn trong rừng, nghe tiếng sáo lạ, nhà vua cứ theo hướng tiếng sáo mà đi, tới nơi vua hỏi:
- Ai cho phép ngươi săn ở cánh rừng này?
- Thưa không ai cho phép cả.
- Thế ngươi là con cái nhà ai?
- Thưa tôi là con trai người đánh cá.
- Người đó làm gì có con.
- Nếu bệ hạ không tin lời tôi nói, xin mời bệ hạ cùng đi.
Tới nơi nhà vua hỏi chuyện ông lão đánh cá. Ông kể hết sự tình. Con chim nhỏ trong lồng cũng cất tiếng hót theo:
"Mẹ ngồi buồn tủi,
trong cảnh tù đày
Mấy đứa con đây
đều là ngoan cả
Hai dì xảo trá
làm chúng khốn cùng
quăng chúng xuống sông
ông già vớt được."
Nghe chuyện mọi người sững sờ. Nhà vua đưa chim, đón các con cùng ông lão đánh cá về hoàng cung. Vua sai mở cửa ngục, hoàng hậu nom già nua ốm yếu. Cô con gái đưa cốc nước giếng cho bà uống, da dẻ bà lại hồng hào, người thấy khỏe hẳn ra. Hai cô em quỷ quyệt bị đi đày ngoài hoang đảo. Sau đó lễ cưới công chúa lấy hoàng tử được tổ chức.


Dịch: Lương Văn Hồng, © Lương Văn Hồng
About a thousand or more years ago, there were in this country nothing but small kings, and one of them who lived on the Keuterberg was very fond of hunting. Once on a time when he was riding forth from his castle with his huntsmen, three girls were watching their cows upon the mountain, and when they saw the King with all his followers, the eldest girl pointed to him, and called to the two other girls, "If I do not get that one, I will have none." Then the second girl answered from the other side of the hill, and pointed to the one who was on the King's right hand, "Hilloa! hilloa! If I do not get him, I will have no one." These, however, were the two ministers. The King heard all this, and when he had come back from the chase, he caused the three girls to be brought to him, and asked them what they had said yesterday on the mountain. This they would not tell him, so the King asked the eldest if she really would take him for her husband? Then she said, "Yes," and the two ministers married the two sisters, for they were all three fair and beautiful of face, especially the Queen, who had hair like flax. But the two sisters had no children, and once when the King was obliged to go from home he invited them to come to the Queen in order to cheer her, for she was about to bear a child. She had a little boy who brought a bright red star into the world with him. Then the two sisters said to each other that they would throw the beautiful boy into the water. When they had thrown him in (I believe it was into the Weser) a little bird flew up into the air, which sang ,
"To thy death art thou sped,
Until God's word be said.
In the white lily bloom,
Brave boy, is thy tomb."
When the two heard that, they were frightened to death, and ran away in great haste. When the King came home they told him that the Queen had been delivered of a dog. Then the King said, "What God does, is well done!" But a fisherman who dwelt near the water fished the little boy out again while he was still alive, and as his wife had no children, they reared him. When a year had gone by, the King again went away, and the Queen had another little boy, whom the false sisters likewise took and threw into the water. Then up flew a little bird again and sang,
"To thy death art thou sped,
Until God's word be said.
In the white lily bloom,
Brave boy, is thy tomb."
And when the King came back, they told him that the Queen had once more given birth to a dog, and he again said, "What God does, is well done." The fisherman, however, fished this one also out of the water, and reared him.
Then the King again journeyed forth, and the Queen had a little girl, whom also the false sisters threw into the water. Then again a little bird flew up on high and sang,
"To thy death art thou sped
Until God's word be said.
In the white lily bloom,
Bonny girl, is thy tomb."
And when the King came home they told him that the Queen had been delivered of a cat. Then the King grew angry, and ordered his wife to be cast into prison, and therein was she shut up for many long years.
In the meantime the children had grown up. Then eldest once went out with some other boys to fish, but the other boys would not have him with them, and said, "Go thy way, foundling."
Hereupon he was much troubled, and asked the old fisherman if that was true? The fisherman told him that once when he was fishing he had drawn him out of the water. So the boy said he would go forth and seek his father. The fisherman, however, entreated him to stay, but he would not let himself be hindered, and at last the fisherman consented. Then the boy went on his way and walked for many days, and at last he came to a great piece of water by the side of which stood an old woman fishing. "Good day, mother," said the boy.
"Many thanks," said she.
"Thou wilt fish long enough before thou catchest anything."
"And thou wilt seek long enough before thou findest thy father. How wilt thou get over the water?" said the woman.
"God knows."
Then the old woman took him up on her back and carried him through it, and he sought for a long time, but could not find his father.
When a year had gone by, the second boy set out to seek his brother. He came to the water, and all fared with him just as with his brother. And now there was no one at home but the daughter, and she mourned for her brothers so much that at last she also begged the fisherman to let her set forth, for she wished to go in search of her brothers. Then she likewise came to the great piece of water, and she said to the old woman, "Good day, mother."
"Many thanks," replied the old woman.
"May God help you with your fishing," said the maiden. When the old woman heard that, she became quite friendly, and carried her over the water, gave her a wand, and said to her, "Go, my daughter, ever onwards by this road, and when you come to a great black dog, you must pass it silently and boldly, without either laughing or looking at it. Then you will come to a great high castle, on the threshold of which you must let the wand fall, and go straight through the castle, and out again on the other side. There you will see an old fountain out of which a large tree has grown, whereon hangs a bird in a cage which you must take down. Take likewise a glass of water out of the fountain, and with these two things go back by the same way. Pick up the wand again from the threshold and take it with you, and when you again pass by the dog, strike him in the face with it, but be sure that you hit him, and then just come back here to me." The maiden found everything exactly as the old woman had said, and on her way back she found her two brothers who had sought each other over half the world. They went together to the place where the black dog was lying on the road; she struck it in the face, and it turned into a handsome prince who went with them to the river. There the old woman was still standing. She rejoiced much to see them again, and carried them all over the water, and then she too went away, for now she was freed. The others, however, went to the old fisherman, and all were glad that they had found each other again, but they hung the bird on the wall.
But the second son could not settle at home, and took his cross-bow and went a-hunting. When he was tired he took his flute, and made music. The King was hunting too, and heard that and went thither, and when he met the youth, he said, "Who has given thee leave to hunt here?"
"Oh, no one."
"To whom dost thou belong, then?"
"I am the fisherman's son."
"But he has no children."
"If thou wilt not believe, come with me."
That the King did, and questioned the fisherman, who told everything to him, and the little bird on the wall began to sing,
"The mother sits alone
There in the prison small,
O King of royal blood,
These are thy children all.
The sisters twain so false,
They wrought the children woe,
There in the waters deep
Where the fishermen come and go."
Then they were all terrified, and the King took the bird, the fisherman and the three children back with him to the castle, and ordered the prison to be opened and brought his wife out again. She had, however, grown quite ill and weak. Then the daughter gave her some of the water of the fountain to drink, and she became strong and healthy. But the two false sisters were burnt, and the daughter married the prince.